Juweeltjes van varens

Broche zilver met veiligheidsluiting

                                                             

Tijdens de "fern craze" werden in Groot Brittanië in de Victoriaanse tijd diverse sieraden gemaakt uit verschillende materialen met afbeelding van varens.

Broche van gemalen en tot vorm geperst hoorn.

Broche gesneden uit kienhout

Zilveren houder voor corsage

Drie kleuren broche

Varens, maar dan anders

                                                    Adams Dudson 

Om het varenbos

Pteridium aquilinum

In het varenbos staat zo langzamerhand een aardige collectie varens. Elke keer dat ik er "met vakantie" heen kan, treft het me dat de varens in deze natuurlijke omgeving zich ook als zodanig gedragen. In de omgeving van het varenbos is het ook altijd genieten. Met  regelmaat maak ik een flinke wandeling in de omgeving, en kom dan  meerdere varensoorten op zo'n wandeling tegen. Eén van de laatste wandelingen maakte ik vorige week om het varenbos. De volgende varensoorten kwam ik tegen:

Asplenium ceterach

Asplenium scolopendrium

Polypodium vulgare

Asplenium foreziense

Asplenium trichomanes

Athyrium filix femina

Blechnum spicant

Dryopteris felix mas

Polypodium australe

                                                                    Polystichum setiferum

Onderhoud aan de paden

Bospad in onderhoud

Met de nodige kap van een aantal bomen, ontstaat er min of meer toch enige ravage binnen het bos tussen beplantig en paden. In het varenbos moesten er dan ook flink wat "varenbedden" vrij gemaakt worden. Van elke  "gevallen" boom moesten eerst de takken worden verwijderd, de takkenschaar maakte overuren. Daarna de overgebleven stam in hapklare brokken, brokkenmaat traptrede. De stammetjes werden keurig langs de paden gelegd in afwachting van een goede bestemming.

Nieuw trapgedeelte met gebruikmaking van stammetjes

Eén van die goede bestemmingen was het gebruik van toepassing tot traptrede. Op meerdere plekken in het varenbos konden de stammetjes direct een goede plek krijgen, steeds twee pinnen aan de voorkant om wegrollen te voorkomen.

                                                   Geheel nieuw aangelegd trappad

Hosta, een nieuwkomer in het varenbos

Met het onderhoud van de paden heb ik hier en daar in bestaande aanplant toch wat moeten reorganiseren.
De vele naaktslakken die in en rond het varenbos huizen, hadden me tot nu toe weerhouden om hosta's te planten. Deze zomer is de aftrap van het experiment in het gevecht tussen de naaktslak en de hosta. Ik heb er een drietal aangeplant. De mooiste dingen kunnen onstaan door het loslaten van bepaalde waarheden. Ik ben in ieder geval benieuwd hoe Hostaschuw de varenbos-slak kan worden opgevoed door moeder natuur.

                                                      Nog meer bospad en traptreden.
Een bestaand schuin pad is hier omgevormd tot een gemakkelijker loopbaar geheel door gebruik te maken van bos eigen materialen. En als de zomervakantie bijna op zijn eind is, straalt het bos voorlopig weer een plezierige sfeer uit en kan zich opmaken voor een naderende herfst.

Polystichum setiferum "Green Lace" III

Polystichum setiferum "Green Lace" welke zo goed als voor dood vorig jaar zomer in het varenbos aantrof, lijkt herrezen. Tot mijn verbazing en plezier zijn er tussen mei en juli twee nieuwe veren uitgelopen.
Op http://varenbos.blogspot.com/2009/10/polystichum-setiferum-green-lace-deel-1.html
en http://varenbos.blogspot.com/2009/10/polystichum-setiferum-green-lace-deel-1.html heb ik eerder over deze varensoort eerder een bericht geplaatst. Een bijzonder mooie varensoort die zeker niet de gemakkelijlste blijkt te zijn.

boomstronk wil niet wijken

Deze zomer trof ik de varens in varenbos in een redelijk goede staat aan. En toch.....na een lange droge periode blijken de bomen de varens absoluut de baas te blijven als het gaat om vochtopname. Op enkele plaatsen staan de varens echt veel te droog, grotendeels te wijten aan extreme wortelgroei van voornamelijk de nog aanwezige beukebomen.

In het belang van het behoud van de varenpopulatie ben ik verder gegaan met het kappen van een aantal beuken. Het uitgraven van de stronk was per boom een flinke klus en elke boom die ik "eronder" kreeg gaf me een goed gevoel. Op één plek bleek de stronk met wortelgestel vele malen sterker. En na een hoop gegraaf en gezaag zonder maar een enkele beweging in de kluit waar te nemen, heb ik besloten de meerstammige beuk tot op de grond af te zagen en het gat weer dicht te gooien.

De meerstammige beuk was in ieder geval rondom wortelvrij gemaakt en om nieuwe uitloop te voorkomen besloot ik de restanten op grondhoogte rondom in te zagen met de hoop dat deze beuk niet opnieuw uit gaat lopen. Op de plek des onheils  heb ik een door droogte in groei achtergebleven bijna ten dode opgeschreven Polystichum setiferum "Cristato-pinnulum" tegen de nog uitstekende stronk geplant. Binnen een week kwam het leven in e varenb terug. Komende herfst zal ik zien of mijn werk voldoende effect heeft gehad.

Hier een doorkijkje op de werkvloer, de beuk middenvoor rechts zal ook nog moeten wijken. Mogelijk dat de winterperiode een goed moment is om daar aan verder te gaan.

Varengezellen

Sophora prostata

Altijd op zoek naar afwisseling in de varentuin, kwam ik laatst in een tuincentrum dit halfstruikje tegen: Sophora prostata "Little Baby". Het mooie fijne blad combineert prachtig met menig varenveer. Ik had er nog niet eerder over gehoord......Het blijkt om een halfheestertje te gaan met een oorsprong in China. Er bestaan meerdere variëteiten van deze Chinese honingstruik welke rond de maand juli in gunstige omstandigheden tot bloei komt. Geschikt voor halfschaduw en winterhard tot -15 graden, vind ik hem zeer de moeite waard  om hem een plek tussen de varens  in het varenbos uit te proberen.

Boehmeria platanifolia

Nog een onbekende, Boehmeria platanifolia. Het lijkt wel wat op een statige brandnetel. Houdt van schaduw, is zeer winterhard. Met een maximale hoogte van een meter een plant om achter of tussen wat hogere varensoorten te zetten.

Het gaat om een bladplant uit China met bijna rond , gekarteld soepel behaarde bladeren. Geschikt voor elke humusrijke , goed doorlatende grond in gedeeltelijke schaduw. Hij komt bij mij tussen de varens.

Persicaria virginiana "Lance Corporal"

Vorig zomer wat stekken gekregen, zo op het oog een prachtige bladplant. Ik had geen idee wat ik in mijn tuin ging zetten. Totdat het zomer werd en deze plantensoort uitgroeide tot een 50 cm hoge plant met donkerrode aren. Gewoon prachtig. Onlangs kwam ik hem tegen en kwam toen pas achter de naam. Het gaat om Persicaria virginiana. Van deze plantensoort weet ik dat hij goed combineert met varens. In natte omstandigheden kan hij enigszins te veel uitzaaien, op een wat drogere plek blijft hij keurig in toom. Het is een winterharde vaste plant.

"Takkenwerk"

de wal..... grens tussen het wilde en het getemde bos

Het bos groeit hevig, het bladerdak groeit. De laatste dagen van mijn verblijf wil ik dan ook nog wat ingrepen verrichten. Tenslotte duurt het weer weken voor zich een nieuwe kans voordoet. En dan is het volop zomer en is het beter om de bomen met rust laten. De uitschuifbare ladder brengt uitkomst. Met niet al te veel moeite slaag ik erin om de kruinen van wat grotere bomen op te schonen. De vrijkomende takken doen uitstekend dienst om de takkenwal, grens tussen het wilde en het getemde bos, van een nieuwe laag te voorzien.

De ladder verhuist van boom naar boom

een aantal varens krijgt een nieuwe plek

Met het opsnoeien van kronen valt mijn aandacht op een aantal daaronder geplante varens. De afgelopen winter zijn meerdere Polystichumsoorten aangevreten. Ach, een gewone Polystichum setiferum kan niet echt kwaad. Maar de vraat aan drie bijzondere exemplaren van Polystichum set. "Rotundatum cristatum" gaat me aan het hart. Het kan nog nét. Verplaatsen van deze en een aantal andere bijzondere varensoorten naar een plek verder weg van de wal.

In dit varenbed is ook een en ander veranderd.

En bij al dat werk is goed gereedschap is een must. Echter van het dragen van goede schoenen bij het uitvoeren van bepaalde werkzaamheden wordt ik me steeds meer bewust, dat is net zo belangrijk. Deze stevige stappers zorgen tegenwoordig voor een goede houvast op de werkplek en dat bevalt best.

Van boom tot bospad

Het langzamerhand uitdunnen van het varenbos heeft meerdere plussen. Behalve dat er meer licht en lucht in het bos bij de bosvloer kan komen is ook verdere uitbouw en opbouw van de houtwal mogelijk. Hiervoor worden vooral de dunnere twijgen gebruikt. De dikkere stukken komen meer tot hun recht om de schuinlopende paden nog verder van traptreden te voorzien.

Hier is zichtbaar dat ook dunnere stammetjes goed dienst kunnen doen. De onderste is "pas" en de bovenste stam laat ik opzettelijk langer, steekt over het pad heen om zo meer houvast te krijgen.

De al eerder aangelegen paden en traptreden laten al een eerste opbrengst zien van paddenstoelengroei. Het geeft het geheel steeds meer een natuurlijk aanzien.

Maakte ik in het berleden gebruik van diverse houtsoorten, de komende tijd zal alleen nog met beukenhout verder gewerkt worden. Op de "thuisbasis" spaar ik ondertussen zaailingen bij elkaar van es, esdoorn en linde. Het kan zo maar zijn dat ze in de toekomst kwalitatief een betere variatie aan bladval bij gaan dragen.

Licht brengt leven

Het kappen van meerdere dunnere beukebomen in het varenbos heeft voor meer licht gezorgd. Het is te merken, begin mei is de bosvloer bezaaid met ontkiemende eikels. En er valt nog meer op te merken.
De oorspronkelijke eikebomen lopen stukken beter uit dan de afgelopen jaren.
Verderop staat er in een weiland een enorm grote majestueuze oude eik, breed vertakt. Dat zet weer eens tot denken. De meeste eikebomen in het varenbos zijn vrij dun en hoog. Zou het nog meer uitdunnen van de beukebomen de eikenstand ten goede komen? Maar ook de varengroei.
Beukenbossen hebben geen ondergroei. Er zijn daarvoor meerdere oorzaken aan te wijzen.
 De wortels verspreiden zich op een enorme manier oppervlakkig over de bosvloer, nemen veel voedsel en water op. Daarnaast maken ze een enorm dicht bladerdek waardoor er nog nauwelijks licht op de grond door kan dringen. De afgevallen bladeren verteren matig en brengen voor andere plantengroei ongewenste stoffen in de bodem. Varens en beuken: de beuk erin!
Ik ga maar weer eens aan het kappen. Nog meer beuken eruit, plaats voor de eik!

Diplazium pycnocarpon

Enige jaren terug kwam ik in het bezit van een paar rizomen van Diplazium pycnocarpon afkomstig uit Noord Amerika. Als beschreven vers gekaapt uit een bos ergens in Ontario. De nieuwe varensoort heb ik direct opgepot, natgehouden en vervolgens gebeurde er weinig. Na een aantal weken ben ik eens  verder gaan zoeken naar de verzorgingscondities van deze varen. Toen las ik dat het "oogsten" van rizomen uit het wild bijzonder weinig kans maken om tot groei te komen. De echt levenskrachtige rizomen zijn namelijk bijzonder dik en zitten diep onder de grond.  Het is het vergelijken met de rizomen van de adelaarsvaren, weinig kans om een uit het wild meegenomen stukje tot wasdom te kunnen brengen.
Na een aantal weken kwam er toch een kleine eerste minikrul. Al snel bleek het niet meer dan een soort stuiptrekking. De veer verschrompelde, de vooruitzichten voor verdere groei leken hopeloos.
In ieder geval verloor deze varen mijn belangstelling.
Diezelfde zomer, 2008 heb ik het potje met restanten meegnomen naar het varenbos. Daar heb ik de restanten van een schijnbaar levenloze rizoom op een nattere plek ingegraven.
En zoals dat bij mij kan gaan, hele plant vergeten. Vergeten van het bestaan, vergeten van de plek van "aanplant".
Dan valt me in de zomer van 2009 tussen een Dryopteris groep een andere varensoort op, in eerste instantie lijkt het te gaan om de veer van een gewone eikvaren en daar houdt ik dan maar op.
In de herfst van 2009 zijn er op dezelfde plek wat meer veren bij gegroeid en bij nader inzien weet ik dan in ieder geval zeker dat het niet om de gewone eikvaren gaat. Het is wat anders, maar wat??
En dan gaat me een licht op. Er moet een wonder zijn geschied. Zou het Diplazium pycnocarpon kunnen zijn.
Eerst ongeloof, dan bevestiging, foto's en beschrijvingen op internet en in boeken duiden er duidelijk op dat
de doodgewaande rizoom toch levenvatbaar is geworden.
Diplazium pycnocarpon is een bladverliezende varensoort, ik hoop hem begin mei weer terug te zien.

Uitlopende varenkrullen, St. Clement, Frankrijk

Het is weer tijd dat de varens langzamerhand uit gaan lopen.
Elk jaar is het weer een opwindend geheel om de diverse varensoorten te zien ontkrullen.
Deze geweldig mooie varenvaas "Vase fougere"  is gemaakt bij pottenbakkerij St. Clement in de buurt van Luneville in Frankrijk.  Hier wordt op een prachtige wijze het ontkrullen van een varenveer uitgebeeld in de toen trendy art nouveau stijl. De vaas is gemaakt omstreeks 1920/1930.

Corsicaanse schapenkaas met smaak

Corsica, een eiland met toch wel heel verschillende en bijzondere varensoorten.

Had ik gedacht een keer naar Corsica af te zullen reizen, voor kaas is dat niet meer nodig.

Vandaag verraste een collega mij met dit prachtige maar vooral ook heerlijke schapenkaasje uit Corsica.

Het is voorzien van een varenveer van Polystichum setiferum.

Helemaal bijzonder is het feit dat dit heerlijke schapenkaasje, naar nu blijkt, ook in Nederland te verkrijgen is.
Notabene "vlak bij mij om de hoek"!
"Je bent er zo, op de fiets" hoor ik mijn collega al tegen mij zeggen.
De route leidt naar Santpoort , fiets tegen de gevel van fromagerie (kaaswinkel) Amuse. Op http://www.lamuse.nl/ kun je een kijkje nemen wat deze kaaswinkel nog meer voor heerlijke verrassingen herbergt. De moeite van een bezoek waard als je dol bent op kaas én varens.

Voorjaar 2010, De eerste varenkrullen

Dryopteris celsa

Het is EEN VOOR lust Het OM in Het Oog Kasje De Eerste varentjes Weer Uit te Zien Lopen. Hier de

varenkrullen van Dryopteris Celsa.

Gymnocarpium fedschenkoanum

Dennstaedtia punctiloba

Asplenium scolopendrium "Crispum groep"

Cystopteris sudetica

MAAR OOK Buiten Het Kasje is De Eerste lentegroei waarneembaar. De Eerste hier uitlopers van Adiantum venustum en Polystichum andersonii

Polystichum andersonii