De Wardian case

Rond het begin 19de eeuw ontstond er in Groot-Brittannië bij een klein select groepje dames en heren een groeiende interesse voor varens. Reden hiervoor was de plotselinge interesse voor wetenschap: de industriële revolutie was zich volop aan het ontwikkelen, de drang naar het doen van nieuwe uitvindingen en het ontwikkelen van nieuwe technieken was erg groot. "Self made men" die winst maakten en rijk werden uit die nieuwe industrie die was ontstaan, hadden nu meer dan tijd en geld genoeg om een hobby te beginnen, de een had een nog excentriekere hobby dan de ander. Zo was er bij een jonge doktor, Dr Nathaniel Bagshaw Ward (1791-1868), woonachtig in Londen, een passie voor varens ontstaan.

Hij had echter een probleem. Voor het grootste deel gebruikten de Londenaren kolen als energie voorziening, zowel in de industriële sector maar ook in de privéhuishoudens. Je kunt je wel voorstellen dat een, toen al, miljoenen stad als Londen dagelijks onder een grote smoglaag verstopt lag en de milieu vervuiling extreem hoog was.

En als varens ergens niet tegen kunnen dan is het juist luchtvervuiling. Wat Dr Nathaniel Bagshaw Ward ook deed, zijn varencollectie was langzaam aan het wegkwijnen. Op een dag bemerkte hij bij toeval dat in één van zijn flessen die hij gedeeltelijk had opgevuld met aarde, om motten te kweken, varentjes begonnen groeien en er heel goed en gezond uitzagen. Hij trok hieruit de conclusie dat indien je varens in een afsloten fles zou planten, er een micro klimaat ontstaat waar het vocht door condensatie voor lange tijd gerecycleerd wordt en waar de luchtvervuiling geen enkele invloed op zou hebben. Hij liet in 1829 door een aantal vaklieden in een grote glazen kas(t) bouwen, waar hij zijn varencollectie in onder bracht. Met succes! Je kunt stellen dat hiermee de eerste "Wardian case" of paludarium zoals we dat vandaag noemen uitgevonden is.

Zoals in die tijd van uitvindingen al gebruikelijk geworden was, vroeg hij op zijn uitvinding patent aan. Hij startte daarna hij klein bedrijfje in het vervaardigen van "Wardian cases". Al snel werd bij die hogere klasse een en ander bekend en er ontstond een daarmee dé hype. Iedere burger met een beetje aanzien moest en zou een Wardian case met varens daarin hebben. Maar al snel bleek dat niet alleen de hogere klasse interesse voor de uitvinding van Dr Nathaniel Bagshaw Ward had. Ook de industrie zag mogelijkheden in om deze met name te gebruiken bij de import van exotische planten. Er was in die tijd ook sprake van grote Europese ontdekkingreizen. Al wat nieuw en exotisch op plantgebied was, kon verkocht worden op de Europese markten. Men had echter een probleem door de lange reizen op zee, met toen nog grotendeels houten schepen, ging 90% van de planten onderweg dood door aantasting van zout water en een gebrek aan zoet water. Bovendien werden ze tijdens de reis blootgesteld aan grote temperatuur schommelingen. De Wardian case bracht hier de oplossing. Deze uitvinding heeft er toe geleid dat nog steeds vandaag de dag Groot-Brittannië een van de beste botanische collecties ter wereld herbergt. Planten zoals de Rododendron en (toen) vele andere exoten die we vandaag als vanzelfsprekend in onze tuin aanplanten, hebben hun weg naar hier gevonden dankzij Ward's uitvinding en zijn passie voor varens.

Een moderne toepassing van het principe van een afgesloten eco systeem, is goed na te bootsen met een lege plastic waterfles, liefs zo'n geribbelde. Door de fles halverwege door te snijden ontstaat een "pot met deksel". Kwetsbare varens kunnen zo, tijdelijk, een onderkomen vinden door ze in de onderste helft op te potten en daarna de bovenste helft van de fles erop te schuiven. Ze kunnen zo ,goed beschermd, in het licht maar uit de zon geplaatst weken zonder verzorging. Het werkt perfect.

Ook gebruik ik dit systeem om (opgepotte) (kamer) varentjes bij langere afwezigheid veilig te stellen. Voor grotere planten zijn de lichtdoorlatende (transparente) Curverboxen ook zeer geschikt.